تجلی تاریخ در فراز و فرود دنیای فیلم و سریال ایران(بخش اول)
تاریخ انتشار: ۲۰ فروردین ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۴۷۴۱۹۴۱
تاریخ پر از قصههای ناگفته است، قصههایی که روایت آنها ذهنی بیپروا و قلمی توانمند میخواهد تا بتواند از عهده پرداختن آنها برآید. یکی از قالبهایی که میتواند بیانگر این قصههای ناگفته باشد دنیای گسترده سینما، سریال و تلویزیون است.
به گزارش خبرنگار ایمنا، فیلم و سریال میتواند با بهکارگیری عناصر مختلفی مانند تصویر، موسیقی، دکور و گریم شخصیتها تاریخ را به نحوی به تصویر بکشد که آن اثر در مقابل مخاطب به قصه هزار و یکشبی تبدیل شود که روایت هرچه بیشتر آن شور و اشتیاق بیاندازهای برای دانستن ادامه داستان ایجاد کند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
در این میان، سؤالی که پیش میآید این است که اقتباس از وقایع تاریخی در سینما و سریالسازی چگونه باید باشد؟ آیا تمام وقایع تاریخی توانایی به تصویر کشیده شدن در فیلم و سریال را دارند؟
اما چیزی که باعث شد به فکر پاسخی برای این سؤالها بیفتیم، پخش جدیدترین اثر حسن فتحی به نام جیران است. حسن فتحی در جیران توانسته بهخوبی از پس طراحی یک ملودرامی عاشقانه یا شاید هیجانانگیز برآید، اما به دیدگاه برخی از منتقدان، روایت سریال جیران از تاریخ، پر از ابهام و تردید است. گویا هدف سریال تنها روایت قصهای با برداشت کاملاً آزاد و تا حدودی تخیلی در بستر تاریخ است. آنچه در این بخش از گزارش دوقسمتی «تجلی تاریخ در فراز و فرود دنیای فیلم و سریال ایران» میخوانید گفتوگوی خبرنگار ایمنا با الناز بایرام زاده، نویسنده و مصحح روزنامه خاطرات ناصرالدینشاه و پژوهشگر تاریخ عصر قاجار درمورد اقتباس سینما و سریال از وقایع تاریخی است.
به نظر شما چه وقایع تاریخی توانایی پرداخته شدن در سینما و سریال سازی را دارند؟
ازآنجاییکه تاریخ بسیار پندآموز و عبرتانگیز است، فیلمسازان میتوانند بخشهای مهمی از تاریخ را استخراج و آن را با هنرمندی هرچهتمامتر به شیوهای بسازند که مخاطب به آن جذب و میخکوب شود. این امر سلیقهای است، باید دید کدام بخش از تاریخ برای یک کارگردان ملموستر است، کدام بخش از تاریخ را بیشتر از همه میشناسد یا حوزه مطالعاتی او در آن بیشتر است. به نظر من کارگردان و عوامل ساخت فیلم یا سریال باید به آن بخش از تاریخی که قصد پرداخت به آن را دارند، اِشراف و احاطه کامل داشته باشند تا بتوانند فیلم را بهطور صحیح روایت کنند.
اقتباس از وقایع تاریخی باید آزاد باشد یا وفادارانه یا لفظ به لفظ؟
اقتباس از وقایع تاریخی هیچگاه نمیتواند لفظ به لفظ باشد؛ چراکه هیچکس بهطور دقیق جزئیات آن را در حافظه تاریخی ثبت ندارد. اقتباس میتواند آزاد و وفادارانه باشد. کارگردان و نویسنده یک سریال تاریخی میتواند برداشت آزاد از وقایع دورهای از تاریخ داشته باشد امّا به شرطی که این برداشت، مانع از تغییر تاریخ باشد. در به تصویر کشاندن روایتهای تاریخی به دلیل عدمتغییر تاریخ، باید برای دور بودن از تحریف، به اصل آن وفادار بود.
مخاطبچه نوع اقتباسی از تاریخ را میپسندد؟
مخاطبِ عام اقتباسی را میپسندد که بتواند با آن ارتباط بگیرد. تاریخ را نمیتوان به صورتی که مورخان نقل و تحریر کردهاند به مخاطب نشان داد. کتابخانهها پُر است از کتابهای تاریخیِ وزین که شاید کسی حتی برای یک نظر لای آنها را نگشوده است. فیلمساز میتواند پیوند عمیقی میان فیلم تاریخی و مخاطب ایجاد کند، پیوندی که شاید کتابِ یک مورخ نامدار نتواند از عهده آن بهراحتی برآید. وظیفه فیلمساز دراینباره بسیار خطیرتر از وظیفه مورخ است چراکه مورخ، کتاب خود را بر اساس مستندات مکتوب مینگارد و کسی که اهلش باشد آن را میخواند و فیض میبرد و کسی هم که اهلش نباشد هیچ. طبقه خاصی از مردم کتابخوان هستند، امّا تعداد مخاطب عام فیلم و سریال بیش از مخاطب کتاب است؛ بنابراین فیلمساز باید بتواند در این امر خطیر موفق عمل کرده و این جماعتی که کتاب خواندن برایشان مقدور نیست را با بخش بزرگ و مهمی از تاریخ به شیوهای قصهگون و جذاب آشنا کند، بهطوریکه آن برهه تاریخی برای مخاطب جذاب و گیرا باشد. کسی که جوینده حقیقت باشد به دنبالش میرود و آن را مییابد و کسی هم که برای سرگرمی دیده است تکلیفی بر عهدهاش نیست و فیلمش را میبیند و میرود، امّا تأثیری که فیلم بر ضمیر ناخودآگاهش میگذارد بیآنکه بداند سالها با او خواهد بود. پس اقتباسِ آزاد با چاشنی خیال و قصه هیچ ایرادی ندارد، مبنی بر اینکه اصول آن بهدرستی رعایت شود، اصولی که اگر رعایت شود یک اثر ارزنده از خود بر جای میگذارد، اثری که تا مدّتها نقل محافل باشد.
در رویدادهای تاریخی چه عناصری بیش از همه مهم است؟
در فیلم و سریال باید عناصر داستانی بهقدری شاخص باشد که نتوان هیچ ایرادی بر آن گرفت مخصوصاً دیالوگها که باید نوع کلمات، ساختار کلمات و چینش آنها چنان باشد که یک مخاطب آگاه با شنیدن آن همذات پنداری کند. بعضاً دیالوگها باید چنان باشند که ماندگار شوند. در نوشتن دیالوگهای فیلم و سریال تاریخی، نویسنده باید بر جَو حاکم بر جامعه آن دوران اِشراف نسبی داشته باشد تا بتواند دیالوگی را تنظیم کند که مطابق زمانه خود باشد. برای مثال اگر فیلم یا سریال، اقتباسی از وقایع دوران قاجار باشد فیلمساز باید این را بداند که لحن صحبت یک فرد درباری دوره قاجار با یک مرد روستایی در همان دوره بسیار متفاوت است. حتی نوع مجیز گفتن و درخواست کردن هم باهم متفاوت است. شما وقتی یک سریال تاریخی میبینید باید تفاوت نوع دیالوگهای وزیر و دهقان را متوجه شوید زیرا وزیر، شخص باسواد تحصیلکرده است و دهقان سالهاست دهقانی کرده و از سواد بهرهای نبرده است. نوع دیالوگها باید مشابه دوره قاجار باشد، برای مخاطب جالب است واژههایی را بشنود که در دوره قاجار مرسوم بودهاند و گوشش تابهحال نشنیده است. این بر سواد و آگاهی بخشی مخاطب میافزاید. اگر دیالوگ نتواند این قاعده اصولی را رعایت کند ممکن است با این مسئله بهظاهر ساده ماهیت اصلی کل فیلم یا سریال زیر سؤال برود.
در اقتباس از تاریخ در سینما و سریال، چه قسمتهایی باید اضافه و چه قسمتهایی باید حذف شوند؟
همانطور که گفتم تاریخ، ثبتشده و در یک برهه زمانی رویداده است. نمیتوان محض اینکه مخاطب برفرض مثال خوشش بیاید یا خوشش نیاید تاریخ را تغییر داد! تاریخ با نقلقول من و شما و حتی با فیلم یک فیلمساز هیچگاه تغییر پیدا نمیکند چراکه تاریخ بخشی از گذشته است و کسی را یارای دخل و تصرف در گذشته نیست. فیلمساز میتواند بخشهایی برای جذابیت بصری و شنیداری به فیلم تاریخی اضافه کند. بخشهایی که به ماهیت اصلی داستان لطمهای وارد نمیکند، یا بخشهایی از تاریخ را که گمان میکند نقلقول آن در فیلم اثر چندانی ندارد را کنار بگذارد. درهرحال همانطور که از اسمش برمیآید اقتباس آزاد است و فیلمساز هم دستش در اقتباس آزاد برای جذابیت بصری باز است، میتواند بخشی از آن را روایت کند و بخشی از آن را بیاعتنا از کنارش بگذرد. در هر دو صورت نباید هیچگونه تحریفی در اصل جریان تاریخ صورت نگیرد.
فیلمسازان ایران در اقتباس از تاریخِ نزدیکتر به دوران ما موفقتر بودهاند یا آنچه در تاریخ دورتر اتفاق افتاده؟
با توجه به وجود اسناد و مدارک تصویری و اسناد نوشتاری، اغلب فیلمسازان به تاریخ معاصر پرداختهاند. وجود مدارک بیشمار شامل از نوشتاری، تصویری و شنیداریِ تاریخ معاصر کمک بزرگی برای فیلمسازان تاریخی است. آنها توانستهاند با استناد به این مدارک، فیلمهای درخوری در حوزه تاریخ معاصر بسازند. البته نباید سایر فیلمهای تاریخی موفق را که دورتر اتفاق افتادهاند نادیده گرفت.
چرا در حال حاضر کارگردانان و تهیهکنندگان مخصوصاً در شبکه نمایش خانگی به ساخت آثار تاریخی علاقه دارند؟
این را میشود در یک علت کلی جستجو کرد؛ آنهم توجّه به حس نوستالژی است احساسات و عواطف. مردم با دیدن نوستالژی به جوش آمده و لذت میبرند. به اعتقاد عمده مردم، گذشته پر از عناصر زیبا و دستنیافتنی است. عناصری که جذابیتهای زیادی به زندگیهای مردم زمانه خود میدادهاند. درک چگونگی زندگی گذشتگان با نبود ابزارهای رسانه جمعی بهصورت امروزی و شیوه زندگی برای آنها بسیار جالب است. زندگی گذشتگان پندآموز، عبرتانگیز و بسیار شیرین است. یک فیلم تاریخی، مانند قصه هزار و یکشب میماند که هر داستان آن پر از جذابیت است.
نظرتان درباره سریال جیران چیست؟ آیا توانسته به تاریخ وفادار باشد و برای مردم آگاهی ایجاد کند؟
سریال جیران برخلاف تصورات من و عامه مردم شروع بسیار ضعیفی داشت. شروعی که باعث اعتراض مردم شد. یکی از عمده دلایل اعتراض، موضوع مهمی است که در سریال جاافتاده است. همانطور که گفتم فیلمساز بهرغم اینکه اقتباس آزاد دارد باید به اصل تاریخ وفادار باشد. پای جیران خانم که ابتدا با نام خدیجه خانم تجریشی شناخته میشد و بعدها ملقب به جیران و والده ولیعهد شد قبل از مرگِ مرحوم میرزا تقیخان امیرنظام دامادِ محمدشاه قاجار و همسر ملکزاده خانم عزت الدوله به دربار و حرمسرا باز شد. ناصرالدینشاه قاجار یک نقاشی از چهره جیران با مداد کشیده و قلمی کرده و در حاشیه آن سال ١٢٦٥ هجری قمری را درج کرده است. این نقاشی اکنون در موزه سلطنتی در گنجینه اسناد مجموعه جهانی کاخ گلستان نگهداری میشود. بدیهی است در سال ١٢٦٥ هجری قمری مرحوم امیرنظام در قید حیات بود و رگ امیر در سال ١٢٦٨ هجری قمری در حمّام فین کاشان زدهشد و به ملکوت اعلی پیوست. این بازه مهمی تاریخی در سریال جیران رعایت نشده است. امری که به اعتراض مخاطب آگاه دامن زد و سبب شد متصدیان سریال بیانیهای در اینباره صادر کنند. هیچکس از سریال جیران انتظار یک مستند تاریخی دقیق را ندارد، امّا مخاطبِ آگاه با دیدن این عمده اشکالات تاریخی ممکن است از ادامه دیدن سریال که ازقضا هزینه سنگینی برای ساخت آن پرداختهشده است اجتناب کند. ازلحاظ اینکه بگوییم توانسته است آگاهی ایجاد کند من بهشخصه با توجّه به روند ساخت سریال تا به اکنون آن را دور از ذهن میدانم. بااینحال برای اظهارنظر، بسیار زود است. باید کمی سریال جلو رفته و بدانیم آیا فیلمساز توانسته است با تکیهبر تاریخ، مخاطب را آگاهی ببخشد یا هدفش صرفاً ساخت ملودرامی عاشقانه در بستر تاریخ برای سرگرمی مخاطب بوده است.
سریال جیران ازلحاظ تاریخی، شخصیتپردازی، گریم و لوکیشین چه کموکاستیهایی دارد؟
ازلحاظ تاریخی، تاریخ ورود جیران به حرمخانه باعث نقل و حدیثهای بسیار شد. اگر شخصیتپردازی در این سریال را از جنبه سرگرمی ببینیم بسیار خوب است، امّا اگر بخواهیم نگاهی نقادانه داشته باشیم ممکن است بخواهیم به آن ایراد وارد کنیم. بهخصوص نقش ناصرالدینشاه قاجار که بازیگر موردنظر نتوانسته است تا به اینجا نظر عمده مخاطبان مشتاق را به خود جلب کند. بعضی وقتها ممکن است شخصیتپردازی آنقدر قوی باشد که بازیگر در نقش خود فرو برود آنچنانکه بیرون آمدن از آن بهآسانی میسر نباشد. چیزی که ما در سریال جیران شاهد آن نیستیم مطالعه عمیق بازیگرها از نقششان است. اگر بازیگران اطلاعات کاملی از نقش خود داشتند، میتوانستند یک شاهکار تاریخی خلق کنند. بهخصوص که همگی بازیگرهای کار بلد و درستی هستند. راجع گریم باید بگویم ازلحاظ بصری هیچ اشکالی ندارد. چه اشکالی دارد زنان حرم را بسیار زیباتر از خود واقعیشان ببینیم؟ امّا ازلحاظ تاریخی گریمها مطابق دوره قاجار نیست. نه گریم زنها و نه حتی گریم مردها. گریمور میتوانست این جذابیت بصری را بهطوری لحاظ کند که بسیار ساده و طبیعی نمود کند. میتوانست جیران را که دختر روستایی بود به مشابه یک دختر روستایی زیبا بیاراید که مخاطب با او احساس نزدیکی کند. اینها شاید بهظاهر مهم نباشد امّا همین یک گریم میتواند بهتنهایی ارزش تاریخی یک سریال را زیر سؤال ببرد.
درنهایت به نظر شما جیران توانایی تبدیلشدن به یک سریال ماندگار تاریخی را دارد؟
ازآنجاییکه آقای حسن فتحی آثار ماندگاری بسیاری در ژانر تاریخی دارد و توانسته است در همه آثار خود عشق را به شیوهای زیبا و ملموس به تصویر بکشد، میتواند این سریال را همانند آنها زیبا و عاشقانه جلوه دهد. سریال جیران از دیدگاه من بهعنوان یک پژوهشگرِ حوزه مطالعات قاجار به خاطر ضعفهای تاریخیاش که به چشمم میآید شاید نمره قابلقبولی نگیرد امّا بهعنوان یک مخاطب بیطرف میتواند یک ملودرام عاشقانه جذاب باشد، ملودرامی که در کشمکش بین خواستن و نخواستن، بین ماندن و نماندن مخاطب را با خود همراه کند. اینکه سریال جیران بتواند یک اثر ماندگار تاریخی شود نیازمند هوش کارگردان است. من بهعنوان یک شخص نباید این سؤال را پاسخ بدهم بلکه استقبال جمعی مردم در گذر زمان بهروشنی نشان خواهد داد که آیا کارگردان توانسته است براثر تجربهای که در این سالها کسب کرده است عناصر داستانی و قاعده بازی را چنان رعایت کند که مخاطب را تا پایان سریال با خود همراه کند یا خیر؟
گفتوگو از: صبا سجادیان، خبرنگار سرویس فرهنگ و هنر ایمنا
کد خبر 566905منبع: ایمنا
کلیدواژه: سریال جیران بازیگران سریال جیران گریم در سریال جیران سینما و اقتباس از تاریخ گفتگو با هنرمندان شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق وقایع تاریخی سینما و سریال فیلم و سریال سریال جیران دوره قاجار فیلم سازان دیالوگ ها فیلم ساز یک سریال
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۷۴۱۹۴۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
شایعهای جذاب در مورد یکی از محبوبترین سریالهای تاریخ
آفتابنیوز :
طبق گزارشی که اخیرا منتشر شده، یکی از زیرمجموعههای شرکت Nexon در حال ساخت یک بازی MMORPG بر اساس مجموعه بازی تاج و تخت است.
به نقل از منبعِ Redanian Intelligence، این بازی در شمال قاره «وستروس» جریان دارد و مکانهایی همچون شهر «وینترفل» و «دیوار» در بازی حضور دارند. احتمال حضور مناطق دیگر دنیای نغمه یخ و آتش هم وجود دارد، اما این منبع فقط حضور شمال را میتواند تایید کند. وقایع این بازی بین فصل چهارم و پنجم سریال جریان دارد، هنگامی که «روس بولتون» مقام نگهبان شمال را در اختیار داشت و «جان اسنو» و «سمول تارلی» همچنان در دیوار حضور داشتند.
- اشخاص ذکر شده و همچنین نامهای دیگر داستان بازی تاج و تخت بهعنوان NPC در بازی حضور دارند و بازیکنان میتوانند آنها را ملاقات کنند، اما صداپیشگی آنها توسط بازیگران سریال Game of Thrones انجام نشده است. صداپیشگان جدیدی در نقش این شخصیتها صحبت خواهند کرد و تلاششان بر این است که تا حد امکان نحوه حرف زدن بازیگران سریال را تقلید کنند.
- ظاهرا این بازی دارای یک کمپین داستانی آنلاین خواهد بود.
منبع: سایت برترینها